Allorfiup katsorsaaviini oqaloqatigiinneq kajumilersitsisoq (motivational interviewing), inuullu nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarnera qitiutillugu katsorsaariaaseq ingerlanneqartarpoq, Katsorsaavik Nuuk aqqutigalugu katsorsaaneq periutsinik Minnesota- CENAPS-imillu aallaavilimmik ingerlanneqartarluni.
Matuma kingorna Allorfimmi katsorsaasut katsorsaariaasaat annertunerusumik paasisaqarfigisinnaavatit.Oqaloqatigiinneq kajumilersitsisoq
Oqaloqatigiinneq kajumilersitsisoq aalajangiiniarnermik – allannguiniarnermillu, inooriaatsimik allannguiniarnerni tamani ass. aanngajaarniutinik atuiunnaarnermi aningaasanoorunnaarnermilu aqqusaarneqartartumik aallaaveqarpoq.
Taamaammat oqaloqatigiinnerup kajumilersitsisup ileqqunik allannguinissamut aalajangernerup nukittorsarnissaa qiteraa. Katsorsaasup innuttaasoq peqatigalugu nammineq inuunermik allannguinissamut tunngavilersuutit paasiniarlugillu erseqqissassavai.
Inooriaatsimik allannguissagaanni tamatigut allannguinissamut akerliunissamut akuersinissamullu patsisissaqassaaq. Taamaammat katsorsartittup misigissusaasa assortuuttut paasiniarnissaasa katsorsaasumit ukkanneqarnissaat oqaloqatigiinnermi kajumilersitsisumi qitiussaaq. Misigissutsit assortuunnerat tassaavoq atuiunnaarnissamik atuiinnarnissamillu kissaateqarnikkut misigissutsit imminnut assortuunnerat. Misigissutsit assortuunnerat inuit katsorsartittut amerlanerpaat misigiumaagaat pissusissamisoorpoq.
Inooriaatsimik allannguinerni tamani immikkoortut arlallit aqqusaarneqartarput. Immikkoortut taakku allannguinerup kaavittuanik imal. allannguinerup nigaliliaanik aamma taaneqartarput. Allannguinerup nigaliliaa arfinilinnik immikkoortortaqarpoq: Isumaliutersuuteqanngikkallarneq, isumaliutersuuteqarneq, piareersarneq, iliuuseqarneq iluatsippallu attassiinnarnissaq, imal. misileeqqissagaanni utersaarneq.
Takussutissiami allannguinerup nigaliliaata immikkoortui takutinneqarput.
Najoqqutarisaq: Kræftens Bekæmpelse
Katsorsartinnissaq pillugu isumaliutersuuteqanngikkallarnermi ajornartorsiuteqarneq suli nassuerutigineqarluni oqaatigineqanngilaq. Imaappoq, aanngajaarniutinik atuineq inummit atuisumit ajornartorsiutitut isigineqarani.Katsorsartinnissaq pillugu isumaliutersuuteqarnermi atuinerup ajornartorsiutaanera nalornissutaalersarpoq atuinerullu pitsaannginnerusortai ersertarlutik. Immikkoortumi tamatumani misigissutsit assortuunnerat ersarissumik misigineqartarpoq. Tamatuma kingorna innuttaasunik allannguinissamik aalajangiisoqartarpoq allannguinissarlu pillugu piareersaasiortoqartarluni.
Iliuuseqarnermi pilersaarutit piviusunngortarput – “piviusunngortittariaqalerpoq”. Attassiinnarneq - innuttaasup aanngajaarniummik atuinikilliffia atuiunnaarfialuunniit aalaakkaasuuvoq. Aanngajaarniutinik pinngitsoorani pisariaqartitsisutut misiginerup annertuseqqinnera misigineqarsinnaavoq tamatumunngalu isummat imminnut assortuunnerat takkuteqqittarpoq–tassalu aanngajaarniummik atuinikillinissamik atuiunnaarnissamilluunniit siunniussamik avaqqussineq, taamaalillunilu utersaarneq toqqarneqarsinnaalluni.
Utersaarneq pissusissamisoorpoq, misilittagaq taanna pissutsimik allannguiniarluni misileeqqinnermi ilanngunneqarsinnaammat, kinguariarnertut isumaqarani. Pissutsimik allannguiniarneq ingerlaqqippoq, allannguiniarnerullu nigaliliaa ataasiarluni arlaleriarluniluunniit aallaqqaataaneerneqassaaq.
Oqaloqatigiinneq kajumilersitsisoq sivisunngilaq nalinginnaasumik sapaatip akunnialunnik sivisussuseqarluni, katsorsaanertut - imaluunniit katsorsartinnissaq sioqqullugu- Allorfimmi atorneqarnerisut atorneqarsinnaalluni.
Periutsip sunniutaa uppernarsaatissaqarluarpoq.
Inuup nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginera qitiutillugit katsorsaariaaseq
Inuup nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginera qitiutillugit katsorsaariaatsimi pisoq aalajangersimasoq piinnarnagu, pingaartumilli pisup aanngajaarniutinik atuilersitsisutut isumaqartinneqarnera tunngaviusumik eqqarsaataapput. Taamaammat pissusissamisuunngitsumik pissusilersorneq allanngortinniaraanni annertuumik navianartorsiornerit suussusersinissaat pingaaruteqarpoq. Annertuumik navianartorsiornerit tassaapput soorlu assersuutigalugu aanngajaarniutinik atuiffiulersinnaasut.
Annertuumik navianartorsiornerit inummiit inummut assigiinngissuteqarput, ilukkut malugisaqarnermi imal. misigisaqarnermi soorlu kaannermi, kamannermi, aliasunnermi annilaanganermi, iluarusulluinnarnermi imal. avatangiisinit sunnertinnermi soorlu inunnit, sumiiffinnit arlaannilluunniit aallartinneqakkajullutik. Pisut eqqarsaatinik imminut tunngasunik nuanninngitsunik imal. aanngajaarniutip iluaqutitaanik eqqarsaateqarnikkut, soorlu: “Iliuuseqarsinnaanngilanga aalakuunngikkuma” imaluunniit “nikallungagama pujortarsinnaavunga” aallartinneqarsinnaapputtaaq. Innuttasoq taamaalilluni aanngajaarniutinik atuinissamut imminut akuerisarpoq.
Inuup nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginninnera qitiutillugit katsorsaariaatsip sunniutai uppernarsarluagaapput.
Ataani inuup nammineq ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginninnerata diamantia, katsorsaanermi eqqarsaatit, misigissutsit, timip pissusilersornerullu ataqatigiinnerat ersersinniarlugit atorneqartartumut takussutissiissutaavoq. Eqqarsaatip, misigissutsip, timip pissusilersornerullu imminnut sunniivigeqatigiinnerisigut iluseq pilersinneqarmat diamatitullu ililluni alanngialammat – katsorsaanermilu taakku sisamat tamaasa ukkannerisigut iliuuseqartoqarsinnaammat, inuup nammineq ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginninnerata dimantianik taaguuteqarpoq.
Aanngajaarniutinik atornerluisunik katsorsaanermi inuup nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginera qitiutillugit katsorsaariaaseq aanngajaarniutinik atueriaatsip aamma /imal. aningaasanooriaatsip paasiniaavigineqarneranik aallarnerneqarajuppoq. Katsorsaasoq peqatigalugu ass. aanngajaarniutinik atuinermut atatillugu avatangiisit atuilersitsisuusartullu, attassiinnartitsisartut imal. annikillisitsisartut misissorneqassapput.
Misissuinerup innuttaasoq aanngajaarniummik atuinermi inuunini ataatsimut isigalugu atassusersinnaanerulersissavaa, taamaalilluni aanngajaarniummik atuinini ilisimasaqarfiginerulissavaa sunalu pillugu aanngajaarniutit inuunermini taama inissisimanerat paasisaqarfiginerullugu.
Paasiniaareernerup kingorna katsorsaasup innuttaasullu katsorsartinnissamut pilersaarusiussapput. Katsorsaaneq aallaqqaammut ajornartorsiutinik atuiinnartitseqataasunik eqqarsartaatsinillu iliuuserisartakkanillu aanngajaarniutinut aningaasanoornermulluunniit pinngitsoorani pisariaqartitsisutut misiginermik annertusititsisinnaasunut suussusersisunik ataatsimut isiginnilersitsissaaq. Ajornartorsiutit suussusersineqareerpata, katsorsaasup innuttasullu aanngajaarniutinik atuinani eqqarsariaatsinik iliuuseqariaatsinillu allanik pissusissamisoornerusunik ajornaatsunillu pilersitsinissaq sulissutigissavaat.
Allorfimmi inini katsosaavinni taakkulu avataani sungiusarnerup nanginnissaanut ulluinnarni eqqarsariaatsinik iliuuseqariaatsinillu nutaanik sungiusarnissamut ilinniagassat skemaliallu, katsorsaanermi sakkutut atorneqassapput.
Inuup nammineq imminut ajornartorsiutiminullu qanoq isumaqarfiginera qitiutillugit katsorsaariaatsip sunniutai uppernarsarluagaapput.